Σκοτώνοντας το όνειρο των νέων.

          Ένα από τα βασικά χαρακτηριστικά γνωρίσματα των νέων της πατρίδα μας, των τελευταίων, κυρίως, χρόνων, ήταν πως πολλοί απ΄ αυτούς που κατάφερναν να εισαχθούν στα ανώτατα και ανώτερα εκπαιδευτικά μας ιδρύματα δεν είχαν από πριν ξεκάθαρη επιλογή του γνωστικού αντικειμένου που θα ήθελαν να ακολουθήσουν, μέσω του οποίου θα προσδοκούσαν να οικοδομήσουν και μια επαγγελματική καριέρα. Αυτή είναι η αλήθεια.

            Αν το καλοσκεφτεί κανείς, φαντάζει οξύμωρο για τις γενιές που είχαν και περισσότερες και καλύτερες ευκαιρίες εκπαίδευσης, στην πρώτη και δεύτερη βαθμίδα του εκπαιδευτικού μας συστήματος, το να καταλήγουν στο τι θέλουν πραγματικά να κάνουν στη ζωή τους αφού πρώτα περνούσαν στο πανεπιστήμιο και σε αρκετές περιπτώσεις όταν θα το είχαν τελειώσει. Έχει όμως την εξήγηση του. Οι γενιές των γονιών που εξέθρεψαν και γαλούχησαν αυτά τα παιδιά αν δεν τα επέβαλαν να θέσουν ως στόχο συγκεκριμένες πανεπιστημιακές σχολές (σ. σ. αυτές που κατέληξαν να λέγονται «υψηλής ζήτησης»), τα οδήγησαν στη λογική πως «ό,τι κι αν σπουδάσεις είναι καλό και κάποια στιγμή κάπου θα χωθείς (επαγγελματικά)». Γιατί για τις γενιές των γονιών των χρόνων της ευμάρειας ένα οποιοδήποτε πτυχίο μετρούσε, όχι ως απόδειξη της κατοχής ενός συγκεκριμένου γνωστικού αντικειμένου αλλά ως διαβατήριο για να τρυπώσει κάπου, οπουδήποτε, ο βλαστός επαναλαμβάνοντας τη ζωή εκείνων αλλά με καλύτερες συνθήκες και φυσικά αποδοχές.

            Τα παραπάνω προφανώς και δεν αφορούν όλα τα παιδιά, καθώς αρκετά απ΄ αυτά δεν εισήχθησαν σε κάποια σχολή για να υλοποιήσουν το ανεκπλήρωτο όνειρο των γονιών, αλλά διότι το επέλεξαν και το διεκδίκησαν μέσω των βαθμών που πέτυχαν. Αρκετά, επίσης, μπορεί να μην είχαν ως ξεκάθαρη επιλογή την εισαγωγή σε μια συγκεκριμένη σχολή, αλλά συν τω χρόνω και γνωρίζοντας το γνωστικό της αντικείμενο, την εκτίμησαν και αποφάσισαν να κτίσουν το δικό τους όνειρο μέσω αυτής.

            Πόσα είναι τα παιδιά της μιας ή της άλλης κατηγορίας; Ούτε ξέρουμε, ούτε θέλουμε να μάθουμε. Εκείνο που ξέρουμε, όμως, σίγουρα είναι πως μέσου του σχεδίου ΑΘΗΝΑ, έρχεται το Υπουργείο Παιδείας και διαλύει, εν μία νυκτί, τα όνειρα κάποιων παιδιών που είτε επέλεξαν εξαρχής συγκεκριμένη σχολή και τμήμα, είτε το επέλεξαν αφού το γνώρισαν καλύτερα. Πώς; Αλλάζοντας το γνωστικό του αντικείμενο, όχι για να το βελτιώσουν και να το ενισχύσουν αλλά για να το συμπτύξουν, κάνοντας προφανώς οικονομία, με άλλα που και δεν ταιριάζουν και οδηγούν, αναγκαστικά και χωρίς καν να τα ρωτήσουν, αυτά τα παιδιά στο εξής παράδοξο. Να έχουν εισαχθεί στην άλφα σχολή και να πάρουν πτυχίο, όσα μείνουν τελικά, από τη βήτα, η οποία ελάχιστη ή μερική σχέση θα έχει με την άλφα!

            Ως ένα παράδειγμα αυτής της λογικής μπορώ να αναφέρω το τμήμα Πολιτικών Επιστημών του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης (εδρεύει στην Κομοτηνή), χωρίς όμως να είναι και το μόνο. Δεν έχει, όμως, νόημα να καταφύγουμε στην περιπτωσιολογία. Σημασία έχει να δούμε το πνεύμα που διακατέχει τελικά αυτή την περιβόητη μεταρρύθμιση στην ανώτατη εκπαίδευση μέσω του σχεδίου ΑΘΗΝΑ. Είναι καθαρά πνεύμα οικονομίας ενός μπακάλη. Τα ακαδημαϊκά κριτήρια απουσιάζουν παντελώς, ή χρησιμοποιούνται εντελώς προσχηματικά.

            Και είναι απορίας άξιο που αυτό το σχέδιο το εισηγείται ένας Υπουργός, ο κ. Αρβανιτόπουλος, που έχει και ακαδημαϊκή ιδιότητα, όντας καθηγητής διεθνών σχέσεων. Ως καθηγητής θα πρέπει να γνωρίζει πολύ καλά τι σημαίνει να καταστρέφεις το όνειρο ενός παιδιού. Ως γνώστης του διεθνούς περιβάλλοντος θα πρέπει να γνωρίζει πως όπου έγιναν μεγάλες και σημαντικές αλλαγές στην παιδεία, αφενός είχαν σχεδιαστεί με βάση συγκεκριμένα ακαδημαϊκά κριτήρια και αφετέρου απέδωσαν σε βάθος χρόνου.

            Στη χώρα μας, όχι μόνο σήμερα, ποτέ δεν υπήρχε χρόνος και υπομονή για να δούμε μια μεταρρύθμιση να αποδίδει. Κάτι που ίσχυσε ειδικά στην παιδεία, η οποία χρησιμοποιήθηκε ως πεδίο άσκησης της φιλοδοξίας των εκάστοτε Υπουργών να αφήσουν κάτι που θα έφερε το όνομα τους. Το τι άφησαν, το ξέρουμε όλοι μας, γιατί πολύ λειτούργησαν ως πολιτικάντηδες που σκέφτονταν τις επόμενες εκλογές και όχι ως πολιτικοί που σκέφτονταν τις επόμενες γενιές (σ. σ. η φράση αυτή ανήκει στο Βρετανό συγγραφέα Arthur Clarke).

Γι΄ αυτό  σίγουρα χρειαζόμαστε μια γενναία και ουσιαστική μεταρρύθμιση στην παιδεία. Μια μεταρρύθμιση, όμως, που θα προκύψει από ουσιαστικό διάλογο και αποφάσεις που θα υπακούουν σε κάποια κριτήρια, προκειμένου να πειστούμε όλοι για την αξία της. Μόνον έτσι η μεταρρύθμιση αυτή θα έχει ελπίδες να κερδίσει τον απαραίτητο χρόνο και την υπομονή όλων μας. Σήμερα και εν μέσω της κρίσης, όσο και αν σας φανεί περίεργο, ή ουτοπικό, είναι πιο εύκολο να πειστούν οι πολίτες για κάτι, αρκεί να δουν πως επιτέλους υπακούει σε κάποιους κανόνες.

Αυτό όμως που συμβαίνει με το σχέδιο ΑΘΗΝΑ σε τίποτα δεν θυμίζει αυτό που λέμε στην προηγούμενη παράγραφο. Είναι απλώς η αντιστροφή της τακτικής που ακολουθήθηκε τα τελευταία χρόνια, όταν χωρίς μελέτη, σχέδιο και λογική σπέρναμε παντού τμήματα και σχολές. Τα οποία, όμως, τώρα δεν είναι απλές κτιριακές υποδομές, αλλά είναι γεμάτα με νέους ανθρώπους που αν όχι όλοι σίγουρα κάποιοι απ΄ αυτούς άρχισαν να οικοδομούν μέσα εκεί το δικό τους όνειρο. Θα τους το στερήσουμε κι αυτό κ. καθηγητά, κ. Αρβανιτόπουλε;