Γιώργος Χρονάς- «Προσωρινή μέθη»

         “Τα ωραία πράγματα είναι μοναχικά, είναι δραματικά, είναι στερημένα, είναι τραγικά, είναι με λίγα υλικά… Λίγα και ταπεινά είναι και τα υλικά των στίχων μου. Αυτή είναι όλη η τέχνη μου. Προσπαθώντας να κάνω τα ποιήματα μου αντισεισμικά, δηλαδή να αντέχουν στο χρόνο και να ΄ναι ισχυρά, διαλέγω υλικά ταπεινά. Όσο υπάρχουνε δάκρυα στα μάτια των ανθρώπων, όσο οι τηλεοράσεις διαφημίζουν τη χαρά αλλά οι άνθρωποι θα παίρνουν λύπη, εγώ θα γράφω τα ποιήματα μου με τα πιο ξεπεσμένα υλικά. Ένα τακούνι σπασμένο, ένα κρεβάτι σ΄ ένα ξενοδοχείο πέμπτης κατηγορίας, ένα υπόγειο γεμάτο καπνούς, ένα γράμμα σκισμένο, ένα πακέτο άδειο- αυτά είναι τα περιουσιακά μου στοιχεία. Με ό,τι ευτελέστερο, εγώ θα στήνω το ποίημα. Ενώ οι περισσότεροι ψάχνουν τα υψηλά υλικά, εγώ παίρνω ό,τι πετούν οι άλλοι και μ΄ αυτά κάνω τα ποιήματα μου. Επειδή ξέρω πως μερικές φορές κάτι συμβαίνει και ο Θεός κατεβαίνει σε μικρά, βρώμικα, μοναχικά δωμάτια, που φωτίζονται από γυμνές λάμπες ”.   

            Μου προσφέρει το τελευταίο του βιβλίο, «Προσωρινή μέθη», Εκδόσεις Οδός Πανός, μαζί με το νέο τεύχος του περιοδικού "Οδός Πανός", τον περασμένο Μάη στη Θεσσαλονίκη, όταν σταθήκαμε για λίγο μπρος στον πάγκο του στη Διεθνή Έκθεση Βιβλίου. Ανταλλάσσουμε μόλις δύο τρεις λέξεις, στην πρώτη και μοναδική φορά μέχρι τώρα που συνάντησα τον ποιητή, εκδότη και δημοσιογράφο, Γιώργο Χρονά, και αποχωρώ πότε λοξοκοιτώντας προς το μέρος του και πότε γυρνώντας απ΄ τη μια και την άλλη μεριά το περιοδικό σαν να θέλω να πειστώ πως σ΄ ένα απ΄ τα διπλά του εξώφυλλα απεικονίζεται ο Κώστας Ταχτσής και στο άλλο ο πρόσφατα απολεσθείς λαϊκός μουσουργός και τραγουδιστής Παντελής Παντελίδης!

            Δεν το κρύβω. Μου φαίνεται εξόχως αντιφατικό να συνυπάρχουν, έστω και κατ΄ αυτό τον τρόπο Ταχτσής και Παντελίδης. Αναζητώ στις σελίδες του περιοδικού την απάντηση. Τη βρίσκω, τελικά, στην «Προσωρινή μέθη». Στα μικρά και ευσύνοπτα κείμενα που αναφέρονται σε συναισθήματα και σκέψεις για φίλους του, για πρόσωπα που δε γνώρισε ποτέ αλλά θαυμάζει, για στιγμές που έζησε. Στις δέκα συνεντεύξεις που πήρε από διάφορες προσωπικότητες της τέχνης και στις πέντε που ο ίδιος παραχώρησε. Σ΄ όλα αυτά που αποτυπώνουν μια διαδρομή τριάντα πέντε χρόνων (1980-2015) και εν πολλοίς αποκαλύπτουν και το ποιος είναι ο Γιώργος Χρονάς. Ένα ανοιχτό πνεύμα που έχει διαμορφώσει τα δικά του πιστεύω, χωρίς να περιχαρακωθεί μέσα σ΄ αυτά. Πού δίνει χώρο και χρόνο στο άλλο, το διαφορετικό. Ακόμα και το ξένο προς αυτόν.

Ένα… βολικό πραξικόπημα;

             Όποια άποψη και αν έχει κανείς για τον Πρόεδρο της Τουρκίας κ. Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν δεν μπορεί να μην παραδεχτεί πως στη χθεσινή απόπειρα πραξικοπήματος εναντίον του έδρασε με εκπληκτική πολιτική μαεστρία και το κατέστειλε εν τη γενέσει του (σ. σ. σε μια χώρα που ο στρατός της γνωρίζει πολύ καλά να οργανώνει επιτυχημένα πραξικοπήματα).

Έτσι απέδειξε, τουλάχιστον, δύο πράγματα.

            Πόσο μεγάλος πολιτικός ηγέτης είναι και πόσο τον αγαπάει ο λαός του!

            Α, να μην ξεχάσουμε να επισημάνουμε πως καταγγέλλοντας ευθέως απ΄ την αρχή τον κ. Φετουλάχ Γκιουλέν ως υποκινητή του πραξικοπήματος, φαίνεται να ξεμπερδεύει και με αυτόν που θεωρούνταν απ΄ το 2013 ως ο υπ΄ αριθμόν ένα εχθρός του!

            Ο πρώην ιμάμης κ. Γκιουλέν, εκφραστής ενός πιο κοσμικού Ισλάμ, έχει προτρέψει τους οπαδούς του να κινηθούν «μέσα στις αρτηρίες του συστήματος χωρίς ουδείς να προσέξει την ύπαρξή σας μέχρι να φθάσετε σε όλα τα κέντρα εξουσίας», κάτι που ο ίδιος κάνει με επιτυχία καθώς μόνο στις ΗΠΑ όπου είναι μόνιμα εγκατεστημένος απ΄ το 1999 ίδρυσε 130 σχολεία με 45.000 μαθητές, που λειτουργούν με χρηματοδότηση του Αμερικανικού κράτους!

            Το ρεπορτάζ της εφημερίδας ΤΟ ΒΗΜΑ στις 19/12/2013 είναι άκρως αποκαλυπτικό και μπορεί όποιος θέλει να το διαβάσει στην ηλεκτρονική διεύθυνση www.tovima.gr/world/article/?aid=550552

                Όποιος το διαβάσει ίσως του δημιουργηθούν ερωτήματα, όπως αν τελικά αυτή η αποτυχημένη απόπειρα βολεύει πολλούς και διάφορους και όχι βέβαια μόνο τον Ερντογάν.

Το σύμπτωμα κυνηγάμε πάλι, όχι την αιτία.

Υπάρχουν πολλοί λόγοι που οδηγούν σε μια δολοφονία. Κανένας, όμως, λόγος δεν δικαιολογεί τη δολοφονία.

Αρνούμαι να δω βίντεο και φωτογραφίες απ΄ το μακελειό της Νίκαιας. Με σοκάρει ο αριθμός των νεκρών. Το γεγονός πως κάποιοι άνθρωποι βρέθηκαν απ΄ τη μια στιγμή στην άλλη απ΄ την αμεριμνησία σε έναν αγώνα ταχύτητας με το θάνατο, έχοντας τις πιθανότητες εις βάρος τους. Δε θέλω να σκέφτομαι τα βλέμματα εκείνων που θα ΄ναι καρφωμένα σε μια κλειστή πόρτα, σε μια άδεια καρέκλα, σε ένα έρημο κρεβάτι...

Δεν με θλίβει περισσότερο που ό,τι συνέβη, συνέβη στην Ευρώπη. Το αίμα των αθώων έχει παντού το ίδιο χρώμα, άσχετα αν ποτίζει την άσφαλτο ή μουσκεύει το χώμα, την άμμο...

Με εξοργίζει που πάλι θα γίνουν δηλώσεις συμπάθειας και θα δοθούν υποσχέσεις για τιμωρία των ενόχων. Το σύμπτωμα κυνηγάμε πάλι, όχι την αιτία. Κι ας ξέρουμε πως θα αργά ή γρήγορα θα γεννήσει και άλλο τρόμο...  

Δ. Ν. Μαρωνίτης: Δάσκαλος αντάξιος των περιστάσεων...

             Πολλοί άνθρωποι υψηλού πνευματικού επιπέδου ή μέγιστου ταλέντου, με αξιοζήλευτες επιδόσεις σε διάφορα επιστημονικά ή καλλιτεχνικά πεδία, με αποδοχή και αναγνώριση απ΄ την κοινωνία, σε πλείστες όσες περιπτώσεις αποδείχθηκαν κατώτεροι των περιστάσεων. Τις κρίσιμες ώρες κρύφτηκαν σιωπώντας, ή σιώπησαν κρυπτόμενοι.

            Ο καθηγητής Δ. Ν. Μαρωνίτης δεν ήταν ένας απ΄ αυτούς. Εκτός της πολυποίκιλης πνευματικής του προσφοράς ως δάσκαλος και συγγραφέας, ήταν και εξ αυτών που στα δύσκολα δεν σιώπησαν.

            Αντιγράφω απ΄ το άρθρο του Γιώργου Καρελιά (protagon.gr-  13-7-2016) με τίτλο "Οι δάσκαλοι που δεν σιώπησαν στα δύσκολα…":

"...ο καθηγητής Δ. Ν. Μαρωνίτης, ο οποίος στο τελευταίο μάθημά του(1968), λίγο πριν απολυθεί από το πανεπιστήμιο, συλληφθεί και εξοριστεί, είπε στους φοιτητές του:
Το μάθημα τούτο αναγκάζομαι να το κάνω κάτω από απειλητικούς ψιθύρους. Μου λείπει επομένως το κέφι να μιλήσω για τα Κύπρια Έπη, εφόσον μάλιστα ενδέχεται αυτά τα λόγια να είναι και τα τελευταία που ακούτε από το στόμα μου. Γι’ αυτό και παρεκκλίνω από τον ίσιο δρόμο και, ακολουθώντας τον πιο αντιπαθητικό από τους αρχαίους συγγραφείς, λέω να το ρίξω στις υποθήκες, για να εξορκίσω έτσι τον Μεταξά και τους σύγχρονους επιγόνους του:
-Κρατήστε ξύπνιο το μυαλό σας στους σκοτεινούς καιρούς. Μ’ αυτό κυρίως θα πολεμήσετε τη βαναυσότητα της εξουσίας.
-Μην απομονωθείτε. Με το λόγο, τη σιωπή και την πράξη σας σταθείτε πλάι σε κάποιον: στη μάνα σας, στον αδελφό ή στο φίλο σας, και προπαντός στα νεότερα παιδιά, που περιμένουν από σας να δουν αν θα τους φράξετε ή θα τους ανοίξετε το δρόμο της ελεύθερης αναπνοής.
-Μη φοβάστε τους ανθρώπους που έχουν ρωμαλέα πάθη: όσους οργίζονται, πίνουν και αγαπούν. Πολεμάτε μόνο τους κάπηλους της ελληνοχριστιανικής ηθικολογίας. Απομονώστε όσους συνεχώς χαμογελούν, που όταν μιλούν δεν σας κοιτούν στα μάτια, κι όταν τους δίνετε το χέρι, δεν ξέρουν ή δε θέλουν να το σφίξουν. Ανάμεσά τους θα βρείτε τους χαφιέδες.
-Σηκώστε με σεμνότητα το χρέος που σας ανήκει. Φανείτε εις μικρόν γενναίοι".

            Το έργο του Δ. Ν. Μαρωνίτη χαίρει ήδη της αναγνώρισης που του αξίζει. Είναι εξίσου σημαντικό να αναγνωρίσουμε και τα όσα δίδαξε με τη στάση που κράτησε και τις απόψεις που εξέφρασε τις ώρες που ο λόγος του όσο απαραίτητος ήταν άλλο τόσο και δύσκολος λόγω των κινδύνων στους οποίους θα τον εξέθετε. Πήρε όμως το ρίσκο αποδεικνύοντας πως ήταν ένας δάσκαλος αντάξιος των πιο δύσκολων περιστάσεων...       

Το δίκαιο του άλλου...

           Στις 11 Ιουλίου 1998, σε ηλικία μόλις 55 ετών, έφυγε απ΄ τη ζωή ο Παναγιώτης Κονδύλης, φιλόσοφος και συγγραφέας που ήταν απ΄ τους πρώτους που διείδε την παρακμή της σύγχρονης Ελλάδας και προσπάθησε μέσα από ορισμένα σημαντικά κείμενα που μας άφησε να την ερμηνεύσει και να την αιτιολογήσει.

            Τη μέρα που χάθηκε τον θυμήθηκε και τον μνημόνευσε το arti news με ένα κείμενο υπό τον τίτλο "Ποιος θυμάται τον Παναγιώτη Κονδύλη;", όπου υπήρχαν κάποιες απ΄ τις απαντήσεις που ΄χε δώσει λίγους μήνες πριν το θάνατο του στο Σπ. Τσακνιά για μια συνέντευξη του στο περιοδικό ΔΙΑΒΑΖΩ.

            Απ΄ αυτή τη συνέντευξη αρκεί ένα μικρό απόσπασμα από μια εκ των απαντήσεων του για να θαυμάσεις το πνευματικό μέγεθος, ενός ανθρώπου που μπορεί να λείπει απ΄ τη σημερινή κοινωνία αλλά η πνευματική του παρακαταθήκη είναι τέτοια που αν διαβαστεί ίσως μας βοηθήσει να δούμε με πιο καθαρή ματιά μπροστά μας..       

 "Μια από τις κρίσιμες ανακαλύψεις στην πνευματική μου ζωή, την οποία έκαμα ¬ ευτυχώς όχι πολύ αργά ¬ όταν ακόμα αισθανόμουν και ο ίδιος στρατευμένος, είναι ότι ο απέναντί σου, εκείνον που εσύ θεωρείς αντίπαλο ή εχθρό σου, εκείνος που ίσως είναι διώκτης σου, μπορεί να έχει εξ ίσου καθαρή συνείδηση και εξ ίσου αγνά κίνητρα όσο και εσύ, να διαπνέεται από την ίδια ακλόνητη πεποίθηση για το δίκαιό του…".

“Υποταγή” του Μισέλ Ουελμπέκ (εκδόσεις Βιβλιοπωλείον της ΕΣΤΙΑΣ) Η ευρωπαϊκή κοινωνία έχει υποταχθεί στη μοίρα της που την οδηγεί σ΄ ένα μουσουλμανικό μέλλον;

             Αν ισχύει η άποψη του Αντρέ Ζιντ πως “το μυθιστόρημα εγκαθίσταται αφηγηματικά στο παρόν και θεάται το μέλλον” τότε είναι απόλυτα δικαιολογημένος ο θόρυβος που προκάλεσε στη Γαλλία το μυθιστόρημα του Μισέλ Ουελμπέκ “Υποταγή”, εκδόσεις Βιβλιοπωλείον της ΕΣΤΙΑΣ, καθώς ο συγγραφέας «βλέπει» τον πρώτο Μουσουλμάνο να αναλαμβάνει το αξίωμα του Προέδρου της Γαλλικής Δημοκρατίας στο κοντινό 2022!

            Όχι βέβαια με κάποιο πραξικόπημα αλλά με μια καθόλα δημοκρατική εκλογή, έχοντας τη συνδρομή των δύο μέχρι τότε εναλλασσόμενων πόλων της πολιτικής εξουσίας, της κεντροαριστεράς και της κεντροδεξιάς, που μένοντας εκτός παιχνιδιού (στο β΄ γύρο των προεδρικών εκλογών) συνασπίζονται και στοιχίζονται πίσω απ΄ το μουσουλμανικό κόμμα για να φράξουν το δρόμο στο ακροδεξιό Εθνικό Μέτωπο. 

               Παιχνίδια ενός ευφάνταστου και ιδιαίτερα ταλαντούχου συγγραφέα που απλώς δοκιμάζει τα ήδη τεντωμένα νεύρα των συμπατριωτών του, αλλά και πολλών απ΄ τους υπόλοιπους Ευρωπαίους, εξ αιτίας και των διάφορων πρόσφατων αιματηρών τρομοκρατικών επιθέσεων σε ευρωπαϊκό έδαφος με θύτες εξτρεμιστές μουσουλμάνους;

            Η απάντηση μου είναι πως δεν υπάρχει κανένα απολύτως παιχνίδι, παρά μόνο η προσέγγιση από έναν σπουδαίο ευρωπαίο λογοτέχνη ενός υπαρκτού προβλήματος για την Ευρώπη που δεν το ανακάλυψε τα τελευταία χρόνια, αλλά την απασχολεί από παλιά. Είναι χαρακτηριστικό ένα ρεπορτάζ που είχε φιλοξενήσει η εφημερίδα ΤΟ ΒΗΜΑ, που υπέγραφε η κ. Μαρία Αντωνιάδου, στις 15/12/2002 υπό τον τίτλο «Οι μουσουλμάνοι τρομάζουν την Ευρώπη». Στο ρεπορτάζ γινόταν προσπάθεια να εξηγηθεί το γιατί οι τότε ηγέτες της Γαλλίας (Σιράκ) και Γερμανίας (Σρέντερ) έβαζαν εμπόδια στην ευρωπαϊκή προοπτική της Τουρκίας, αναφέροντας χαρακτηριστικά ότι: «Πίσω όμως απ΄ όλα αυτά υπάρχει, αν και καλά καλυμμένος, ο φόβος των δύο ισχυρών της Ε.Ε. για την παρουσία εκατομμυρίων μουσουλμάνων στην Ευρώπη».

«ΤΟ ΜΙΚΡΟ ΠΑΡΙΖΙΑΝΙΚΟ ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΟ» της Nina George (εκδόσεις ΚΛΕΙΔΑΡΙΘΜΟΣ) Ύμνος στα βιβλία και τις λέξεις.

“…ένα μυθιστόρημα μοιάζει με κήπο στον οποίο ο αναγνώστης πρέπει να αφιερώσει χρόνο προκειμένου να ανθίσει”. Ο βιβλιοπώλης Ζαν Περντί,  πρωταγωνιστής του βιβλίου της Nina George «ΤΟ ΜΙΚΡΟ ΠΑΡΙΖΙΑΝΙΚΟ ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΟ» - εκδόσεις ΚΛΕΙΔΑΡΙΘΜΟΣ, δεν πουλάει βιβλία αλλά… συνταγογραφεί το κατάλληλο για την περίπτωση του κάθε πελάτη που διαβαίνει τη ράμπα για να βρεθεί από την αποβάθρα του Σηκουάνα στο πλωτό του βιβλιοπωλείο που παραμένει για είκοσι και πλέον χρόνια δεμένο στην ίδια θέση. Το «Λογοτεχνικό φαρμακείο», όπως ονομάζει το βιβλιοπωλείο που έχει στήσει πάνω σε μια παλιά ποταμίσια φορτηγίδα, είναι ουσιαστικά ο δικός του κόσμος που εγκαταλείπει μόνο τα βράδια για να ξημερώσει στο σχεδόν άδειο διαμέρισμα του στην οδό Μοντανιάρ. Ένας κόσμος περιστοιχισμένος και περίκλειστος από βιβλία, που ο ίδιος διαβάζει μανιωδώς και αχόρταγα για να ΄ναι σίγουρος πως στον κάθε πελάτη του θα προτείνει το κατάλληλο καθώς πιστεύει ότι είναι εσφαλμένη “η κοινή αντίληψη ότι οι βιβλιοπώλες φροντίζουν τα βιβλία. Τους ανθρώπους φροντίζουν ”.        

Διαβάζει μέρα νύχτα χωρίς όμως να τολμήσει να ανοίξει και να διαβάσει το γράμμα που μένει σφραγισμένο και κλεισμένο σ΄ ένα συρτάρι τραπεζιού ενός δωματίου που δεν χρησιμοποιείται ποτέ. Το γράμμα που είναι τελικά το σημαντικότερο κείμενο για τη δική του ζωή, αφού αποστολέας του ήταν ο μεγάλος και ανολοκλήρωτος έρωτας της ζωής του, η Μανόν, που φεύγοντας ξαφνικά πριν είκοσι ένα χρόνια δεν έκλεισε απλώς την πόρτα πίσω της αλλά και τον ίδιο τον Περντί σ΄ ένα αδιέξοδο απ΄ το οποίο δεν θέλει ο ίδιος να βγει.

Ένα απρόσμενο γεγονός φέρνει στα χέρια του το γράμμα και βρίσκοντας το κουράγιο να το διαβάσει, λύνει τους κάβους για να ξεκολλήσει η φορτηγίδα- βιβλιοπωλείο απ΄ την αποβάθρα και μαζί της και η ζωή του απ΄ το τέλμα.