Ζήνων Μ. Πιτένης: Ο ¨Λιόλος¨ που μας κληροδότησε τα πολύτιμα ¨Κουζιανιώτ΄κα μπέντια» του.

Προσφεύγοντας στα εξαιρετικά λεξικά του κοζανίτικου ιδιώματος του Κώστα Δ. Ντίνα “Το γλωσσικό ιδίωμα της Κοζάνης” (έκδοση του Ινστιτούτου Βιβλίου και Ανάγνωσης- 2005) και του Χριστόδουλου Αστ. Χριστοδούλου “Κοζανιτολόγιο”, Λεξικό του Κοζανίτικου Ιδιώματος (έκδοση του Συνδέσμου Γραμμάτων και Τεχνών Ν. Κοζάνης- 2017) για τις ανάγκες του νέου μου μυθιστορήματος που θα εμπεριέχει ορισμένους διαλόγους στη μητρική μου γλώσσα, συνειδητοποίησα την σημαντική συνεισφορά ενός συνεπώνυμου μου στη διατήρηση της. Αναφέρομαι στον αείμνηστο Ζήνωνα Μ. Πιτένη, που τόσο με το ψευδώνυμο ¨Λιόλιος¨, αλλά κυρίως με την υπογραφή ¨Π.ΤΕΝΗΣ¨ μας άφησε έναν μεγάλο αριθμό χιουμοριστικών χρονογραφημάτων, γραμμένα όλα στο κοζανίτικο ιδίωμα. Τα περισσότερα απ’ αυτά δημοσιεύτηκαν στην εφημερίδα ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ και ένα μέρος τους, 117 χρονογραφήματα, αποτέλεσαν το υλικό μιας προσωπικής έκδοσης που κυκλοφόρησε το 1971 στην Αθήνα με τον τίτλο “ΚΟΥΖΙΑΝΙΩΤ’ΚΑ ΜΠΕΝΤΙΑ”.

Καταφεύγοντας, λοιπόν, στα δύο προαναφερόμενα λεξικά διαπίστωσα πως σημαντικός αριθμός των αποθησαυρισμένων λέξεων προέρχονται απ’ τα χρονογραφήματα του, κάτι που ομολογώ πως δεν είχα προσέξει μέχρι σήμερα, ή αν προτιμάτε δεν είχα αξιολογήσει σωστά. Γι’ αυτό και χρησιμοποίησα πιο πάνω το ρήμα ¨συνειδητοποίησα¨. Το βιβλίο του Ζήνωνα Μ. Πιτένη, μακρινού μας συγγενή, βρισκόταν στο σπίτι μας ανέκαθεν και όλοι μας το ξεφυλλίσαμε κατά καιρούς, άλλος περισσότερο και άλλος λιγότερο. Προσωπικά, όμως, είχα την μεγάλη χαρά να λάβω ως δώρο ένα υπογεγραμμένο αντίτυπο του από τον γιο του συγγραφέα Μιχάλη Ζ. Πιτένη, όταν ανταμώσαμε στην Αθήνα πριν χρόνια. Με τον Μιχάλη, έναν διακεκριμένο αρχιτέκτονα που έχοντας μελετήσει τα αρχαία θέατρα συμμετείχε στην συλλογική έκδοση “Μια σκηνή για τον Διόνυσο” (έκδοση Καπόν- 2009) με την εργασία του "Επιδράσεις των αρχαίων προτύπων στη θεατρική αρχιτεκτονική κατά τον 19ο και 20ό αιώνα", μας μπέρδεψαν πολλές φορές όχι μόνο λόγω κοινού ονόματος και επιθέτου αλλά και του πατρωνύμου Ζ, με την διαφορά πως ο πατέρας του λεγόταν Ζήνων ενώ ο δικός μου Ζήσης. Θύμα αυτού του μπλεξίματος και ο πατέρας μου ο οποίος μια Κυριακή πρωί όταν πήγε να πιει τον καφέ του, κάποιοι απ’ τους θαμώνες του καφενείου τον συνεχάρησαν επειδή ο γιος του, μαζί με άλλους, είχαν γράψει το αφιέρωμα για τα αρχαία θέατρα στο ένθετο ¨Επτά μέρες¨ που εξέδιδε η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ της Κυριακής. ¨Τιμή¨ που ο πατέρας μου αποδέχτηκε ευχαρίστως γνωρίζοντας πως γράφω θεατρικά έργα και για να την επικυρώσει κέρασε όλο το μαγαζί!

Ξαναγυρνώντας στο Ζήνωνα Μ. Πιτένη, δεν γνωρίζω πολλά πράγματα για την ζωή του, αλλά είναι αξιοσημείωτο πως παρόλο που έφυγε σχετικά νέος από την Κοζάνη για να περάσει το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του στην Αθήνα όχι μόνο δεν την ξέχασε ποτέ, αλλά φρόντισε για πολλά χρόνια να γράφει τα πικάντικα χρονογραφήματα του στο κοζανίτικο ιδίωμα και να τα δημοσιεύει στον τότε τοπικό τύπο. Αναφερόμενος ο ίδιος στους λόγους που τον έκαναν να προχωρήσει στην έκδοση ορισμένων απ’ αυτά γράφει στον πρόλογο του “… είναι η επιθυμία μου να βοηθήσω κι εγώ, μαζί με τους άλλους γνωστούς Πατριώτας, που ασχολούνται μ’ αυτό, στη διατήρησι και τη μελέτη της τοπικής μας διαλέκτου, για την δημιουργία και την ορθή διατύπωσι της οποίας υπάρχουν διάφορες γνώμες.” και πιο κάτω σημειώνει πως “… προσπάθησα να περιλάβω στην έκδοσί μου αυτή, εκείνα απ’ τα ιδιωματικά χρονογραφήματα που όχι μόνον είναι χαρακτηριστικά του λεπτού και μοναδικού ίσως Κοζανίτικου πνεύματος αλλά και περιγράφουν διάφορα ήθη και έθιμα τα οποία σιγά- σιγά, γενιά με γενιά λησμονιούνται και διατρέχουν τον κίνδυνο να χαθούν…”* Το βιβλίο “ΚΟΥΖΙΑΝΙΩΤ’ΚΑ ΜΠΕΝΤΙΑ” διακινήθηκε χέρι με χέρι και δεν γνωρίζω πόσα αντίτυπα του κυκλοφόρησαν. Το σίγουρο είναι πως υπάρχει ακόμα σε πολλά σπίτια της Κοζάνης και αποτελεί, χωρίς υπερβολή, μια ακόμα κιβωτό της ιδιαίτερης γλώσσας των κατοίκων της πόλης. *Διατηρήθηκε η σύνταξη και η ορθογραφία του πρωτοτύπου.