Ο κυρ Νικολάκης (Δελιαλής) των βιβλίων μας...

Θαυμάζω τους ανθρώπους που είναι ταγμένοι σ’ έναν σκοπό. Όχι αφοσιωμένοι απλώς. Ταγμένοι. Τους θαυμάζω και ταυτόχρονα τους ζηλεύω. Στα μάτια μου φαντάζουν γεμάτοι, ολοκληρωμένοι, στο βαθμό που μπορεί να είναι ένα ανθρώπινο ον, χάρη στο σκοπό που ορίζει τη ζωή τους και καθορίζει την ύπαρξη τους.

Γνώρισα λίγους τέτοιους, μετρημένους στα δάχτυλα του ενός χεριού. Διάβασα για πολλούς περισσότερους, άκουσα για κάποιους άλλους.

Για όλους αναρωτήθηκα. Καλή η θετική πλευρά, αλλά η αρνητική; Ταγμένος σημαίνει και μοναχικός, σίγουρα και αποκομμένος, στερημένος οπωσδήποτε. “Κι η πίτα ολόκληρη κι ο σκύλος χορτάτος” δεν πάει λέει η λαϊκή σοφία και αρκεί, άραγε, σ’ έναν άνθρωπο να σιτίζεται, ακόμα και όλη του τη ζωή, με τα ψίχουλα της καθημερινότητας προς χάρη του σκοπού του;

Κοντεύοντας πια έναν χρόνο στην Κοβεντάρειο Δημοτική Βιβλιοθήκη της Κοζάνης, μια απ’ τις σημαντικότερες βραδιές που έζησα ήταν αυτή του αφιερώματος στον Νικόλαο Π. Δελιαλή, τον κυρ Νικολάκη των βιβλίων μας, την Κυριακή 25 Αυγούστου. Το Ν. Π. Δελιαλή, τον άνθρωπο που υπήρξε ταγμένος στα βιβλία.

Πάνε σαράντα χρόνια (1979) από τότε που έφυγε, αλλά το αφιέρωμα που του έκανε η Βιβλιοθήκη δεν ξεκινούσε απ’ αυτό το γεγονός αλλά από εκείνο που είναι πραγματικά μείζον, το ότι έζησε, δηλαδή, για πάνω από σαράντα χρόνια (1930- 1972) προς χάριν των βιβλίων, των κειμηλίων και κάθε είδους αναμνήσεων και υπομνήσεων της τοπικής μας ιστορίας, που με αξιοθαύμαστη επιμονή και υπομονή συνέλεξε και διέσωσε, ως μη όφειλε, αλλά επειδή είχε την ανάγκη να το κάνει.

 Αυτός που “...υπήρξεν άνθρωπος ολιγογράμματος, υπό την έννοιαν ότι δεν έκαμεν ειδικάς σπουδάς, αλλά παρέσχεν απόδειξιν δια του έργου του ότι δεν μόνον τα γράμματα, τα οποία αναδεικνύουν χρήσιμον και ευεργετικόν τον άνθρωπον”*, σύμφωνα με τα όσα έγραψε ο Μακαριστός Μητροπολίτης Σερβίων και Κοζάνης Διονύσιος στον επιμνημόσυνο λόγο που του αφιέρωσε έναn χρόνο, περίπου, μετά την εκδημία του.

Αυτός που για τον Μερκούρη Κυρατσού, Δήμαρχο Κοζάνης και Βουλευτή, λειτούργησε ως ακάματος αχθοφόρος της ιστορίας μας*, ως άλλος “Κέρβερος” (1) της βιβλιοθήκης μας, που μπροστά στον εμπλουτισμό της δεν δίσταζε να μετέλθει μέσα όπως αυτά της “ευσχήμου επαιτείας” (2), να “επιστρατεύσει” κάθε γραμματιζούμενο της εποχής του που διάβαινε την πόρτα του χάρτινου βασιλείου του για να τον βοηθήσει ακόμα και στη μετάφραση κάποιου βιβλίου για να μάθει και να γνωρίζει επακριβώς το περιεχόμενο του.

Αυτός που ξεπέρασε τον εύλογο ανθρώπινο φόβο και συνεπικουρούμενος από άλλους συμπατριώτες μας διέσωσε εν μέσω της γερμανικής κατοχής όσα πολύτιμα στοιχεία της ανθρώπινης νόησης διαθέταμε κρύβοντας τα στο παρεκκλήσι του Αη Λάζαρου (3).

Αυτός που δεν δίσταζε να κτυπά τις πόρτες όσων Κοζανίτικων σπιτιών ήξερε, ή μάθαινε ότι διέθεταν μεγάλη βιβλιοθήκη, άλμπουμ γεμάτα φωτογραφίες που απεικόνιζαν διάφορες περιόδους της πόλης, αδιάψευστοι μάρτυρες της εξέλιξης της, ζητώντας με κάθε τρόπο να τα δωρίσουν οι κάτοχοι τους στη Βιβλιοθήκη ή το ιστορικό αρχείο.

Ο κυρ Νικολάκης ο Δελιαλής, ατενίζει πια το φουαγιέ του νέου κτιρίου της Κ.Δ.Β.Κ. και στέκεται δίπλα στην πόρτα του αναγνωστηρίου της, ακοίμητος και ακλόνητος φρουρός των βιβλίων και ό,τι αυτά αντιπροσωπεύουν.

Οι παλιοί θα πρέπει να τον εκτίμησαν και να τον αγάπησαν, εξ ου και το “Νικολάκης” καθώς στην Κοζάνη όταν κάποιος αποκαλείται με το υποκοριστικό του ονόματος του, ακόμα και σε προχωρημένη ηλικία, σημαίνει πως έχει κερδίσει την καρδιά και το σεβασμό των συμπολιτών του.

Από τους νέους λίγοι τον ξέρουν. Προσωπικά δεν τον γνώρισα και γι’ αυτό αρκούμαι στη σκιαγράφηση της προσωπικότητας του μέσα απ’ τα γραφόμενα και τα λεγόμενα άλλων.

Ελπίζω και εύχομαι όμως να τον μάθουν περισσότεροι και αν είναι δυνατόν, γιατί όχι;- όλοι. Παρότι η εποχή μας αρέσκεται στο να αποθεώνει και να καταναλώνει εφήμερους ήρωες, σίγουρα έχει ανάγκη και από κάποιους παλαιάς κοπής και μεγάλης αντοχής. Νομίζω πως ένας τέτοιος είναι και ο Νικολάκης Δελιαλής, για τον οποίο προφανώς και δεν αρκεί η ύπαρξη της προτομής του για να μας θυμίζει το πέρασμα του, αλλά είναι απαραίτητο να γνωρίσουμε και να κατανοήσουμε τι ώθησε έναν τέτοιο “ολιγογράμματο” άνθρωπο να αφοσιωθεί ολοκληρωτικά στη διάσωση των γραμμάτων του τόπου μας και να μας κληροδοτήσει έναν πολύτιμο θησαυρό που καθώς περνάνε τα χρόνια αποκτά όλο και μεγαλύτερη αξία.

* Οι φράσεις εμπεριέχονται στα κείμενα τους που συμπεριλαμβάνονται στην έκδοση του περιοδικού ΕΛΙΜΕΙΑΚΑ, του Συλλόγου Κοζανιτών Θεσσαλονίκης “Ο Άγιος Νικόλαος”, Σεπτέμβριος/Δεκέμβριος 1983, τεύχη 6-7, που είναι αφιερωμένο στο Ν. Π. Δελιαλή.

(1), (2), (3) από κείμενα των Αθαν. Σπ. Καρακούλα, Αργύρη Κούντουρα και Στρατού Ηλιαδέλη στο ίδιο τεύχος των ΕΛΙΜΕΙΑΚΩΝ.