Τα πρόσωπα που πρωταγωνιστούν στο μυθιστόρημα Η φωλιά της Αμερικανίδας Σύνθια Ντ’ Άπριξ Σουήνι ζουν και δρουν στη σημερινή Νέα Υόρκη. Θα μπορούσε όμως να τα εντοπίσει και να τα αναγνωρίσει κανείς σε οποιαδήποτε άλλη σύγχρονη ανεπτυγμένη κοινωνία. Δεν έχουν κάτι ξεχωριστό και κανένα απ’ αυτά δεν διαθέτει στοιχεία που θα του επέτρεπαν να διεκδικήσει μια θέση στο παγκόσμιο στερέωμα των ηρώων που ξεπηδούν από τις λογοτεχνικές σελίδες και γίνονται σημεία αναφοράς. Είναι οι συνηθισμένοι, αθέατοι χαρακτήρες της καθημερινότητας, που οι ζωές τους, πέρα από κάποιες μικρές αναταράξεις, ακολουθούν μια σταθερή προδιαγεγραμμένη πορεία.
Το ενδιαφέρον των χαρακτήρων, οι περισσότεροι εκ των οποίων είναι μέλη της οικογένειας των Πλαμπ, οφείλεται στον τρόπο με τον οποίο τους χειρίζεται η συγγραφέας. Με μια χαμηλότονη αλλά μεστή αφήγηση φωτίζει τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τους, χωρίς να υπερτονίζει ή να υποβαθμίζει κάποιο απ’ αυτά. Χάρτινοι ήρωες, ωστόσο πειστικοί και αναγνωρίσιμοι, που η ζωή του καθενός παρουσιάζεται με τέτοιο τρόπο σαν να είναι το κομμάτι του παζλ που δεν μπορεί να λείπει προκειμένου να ολοκληρωθεί η εικόνα της ιστορίας του βιβλίου.
Συνηθισμένοι, αθέατοι χαρακτήρες της καθημερινότητας,
που οι ζωές τους, πέρα από κάποιες μικρές αναταράξεις,
ακολουθούν μια σταθερή προδιαγεγραμμένη πορεία.
Η φωλιά δεν είναι τίποτα άλλο από το καταπίστευμα που ο γεννήτορας των τεσσάρων αδερφών Πλαμπ, δύο αγοριών και δύο κοριτσιών, μερίμνησε να τους κληροδοτήσει, ορίζοντας να τους αποδοθεί την ημέρα που η μικρότερη κόρη θα γιόρταζε τα 40 της χρόνια. Ο εμπνευστής της δεν φανταζόταν βέβαια πως αυτό που ο ίδιος επί των ημερών του έκρινε ως «κάτι που δεν είναι και τίποτα το σπουδαίο, αλλά ένα απλό βοήθημα» θα αυγάτιζε τόσο, με αποτέλεσμα να μετατραπεί σε ένα σεβαστότατο χρηματικό ποσό, το οποίο, αντί να καλύψει «κάποιες από τις ανάγκες τους», θα μπορούσε να τις καλύψει όλες. Ανάγκες που για κάποιους από τους δικαιούχους είχαν γίνει εντωμεταξύ ιδιαίτερα πιεστικές, κάνοντας το καταπίστευμα να φαντάζει ως μια πραγματική φωλιά όπου είχε καταφύγει η μοναδική για αυτούς σωτηρία.
Τα πράγματα δεν θα εξελιχθούν όπως τα περιμένουν. Το σοβαρό τροχαίο ατύχημα που θα προκαλέσει ο ένας εξ αυτών λίγο πριν την κρίσιμη ημερομηνία μετεξελίσσεται σε δυστύχημα και για τους άλλους τρεις, καθώς το μεγαλύτερο μέρος της φωλιάς διατίθεται για να αντιμετωπιστούν οι συνέπειες του. Η φωλιά σχεδόν αδειάζει και οι Πλαμπ είναι πια αντιμέτωποι με μια πραγματικότητα που ούτε καν είχαν διανοηθεί. Πορεύονταν με έναν στόχο ορόσημο για τη ζωή τους και είναι πλέον υποχρεωμένοι να συμβιβαστούν με την ιδέα πως μαζί μ’ αυτόν θα μετρήσουν και άλλες σημαντικές απώλειες.
Η συγγραφέας αποφεύγει την ευκολία της περιγραφής
τυχόν ακραίων αντιδράσεων και συμπεριφορών εκ μέρους των χαρακτήρων,
προτιμώντας να προβάλει και να τονίσει το πώς επιδρά στον εσωτερικό κόσμο του καθενός
το απρόσμενο και δυσάρεστο γεγονός της απώλειας της φωλιάς-σωτηρίας.
Στο βιβλίο δεν υπάρχουν μεγάλες και αναπάντεχες ανατροπές. Η πορεία του σχεδόν «προδίδεται» εξαρχής. Αυτό όμως δεν λειτουργεί εις βάρος του ενδιαφέροντός του, που παραμένει αμείωτο. Η Σύνθια Ντ’ Άπριξ Σουήνι το πετυχαίνει εστιάζοντας στη μετάλλαξη των πρωταγωνιστών της, που από τη μια στιγμή στην άλλη περνούν από την ελπιδοφόρα προσμονή σε μια πραγματικότητα σκληρή. Αποφεύγει την ευκολία της περιγραφής τυχόν ακραίων αντιδράσεων και συμπεριφορών εκ μέρους τους, που ως ένα σημείο θα κρίνονταν και δικαιολογημένες, προτιμώντας να προβάλει και να τονίσει το πώς επιδρά στον εσωτερικό κόσμο του καθενός το απρόσμενο και δυσάρεστο γεγονός της απώλειας της φωλιάς-σωτηρίας και τον τρόπο με τον οποίο επιλέγει να αντιμετωπίσει ο καθένας το πρόβλημα που τον ταλανίζει – τη λύση του οποίου είχε εναποθέσει μέχρι τότε αποκλειστικά και μόνο στην πατρική κληρονομιά. Σκιαγραφεί έτσι με έντονα χρώματα την αλλαγή που επέρχεται τόσο στον ίδιο όσο και στις σχέσεις του καθενός με τους ανθρώπους που τον πλαισιώνουν μέσα από στιγμές της καθημερινότητας. Μια διαδρομή καθόλου εύκολη, με μεταπτώσεις και πολλά εμπόδια. Ο λιτός, σωστά δομημένος και ιεραρχημένος λόγος της Σουήνι διαφυλάσσει το κείμενο απ’ το να διολισθήσει προς το μελό, κίνδυνος πάντα υπαρκτός όταν περιγράφονται δυσάρεστες ανθρώπινες καταστάσεις.
Η αποδοχή και η προσαρμογή στη νέα κατάσταση δεν είναι εύκολη για κανέναν. Είναι όμως ο μοναδικός δρόμος και η συγγραφέας επιλέγει να τον περιγράψει εστιάζοντας στα τρία αδέρφια-θύματα αυτής της εξέλιξης. Πού καταλήγει; Όχι ακριβώς σ’ ένα ευχάριστο τέλος. Σίγουρα σε μια νέα αρχή με την παραδοχή πως η ζωή δεν μπορεί να είναι μονόπλευρη και να καθορίζεται αποκλειστικά από την οικονομική δυνατότητα του καθενός.
Κοινότυπο και τετριμμένο συμπέρασμα; Προφανώς… Μπορούμε βάσιμα να εικάσουμε πως και η Σύνθια Ντ’ Άπριξ Σουήνιόταν εξέλισσε κατ’ αυτόν τον τρόπο τις ζωές των ηρώων της δεν φανταζόταν πως… ανακάλυπτε την Αμερική. Ίσως όμως να ‘χε στο μυαλό της πως θα υπενθύμιζε στους δυνητικούς αναγνώστες της πως τελικά δεν είναι τόσα πολλά αυτά που πραγματικά χρειαζόμαστε για να ‘χει ουσιαστικό νόημα η ζωή μας.
Η Αμερικανίδα συγγραφέας κατάφερε να συνθέσει ένα μυθιστόρημα με ήρωες που απέχουν αρκετά απ’ αυτό που οι περισσότεροι έχουμε στο μυαλό μας ως αμερικανικό πρότυπο και να μας περιγράψει εικόνες ανθρώπων με τις οποίες μπορούν να ταυτιστούν ευκολότερα πολλοί και, κυρίως, διαφορετικοί αναγνώστες. Η φωλιά αποτελεί το καλύτερο διαπιστευτήριο μιας συγγραφέως που θα καταφέρει ενδεχομένως να μας δώσει στο μέλλον και άλλα αξιόλογα έργα.
Σημείωση: Η κριτική δημοσιεύτηκε στο bookpress.gr στις 29 Ιουλίου 2017.
https://bookpress.gr/kritikes/xeni-pezografia/daposaprix-sweeney-cynthia-okeanos-i-folia
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου