Νυχτώνει ή ξημερώνει στην Κούβα;

           Ηγετικές προσωπικότητες σαν αυτή του Φιντέλ Κάστρο βρίσκονται μεταξύ μύθου και πραγματικότητας για όλους εμάς που δε βιώνουμε τα αποτελέσματα της δράσης τους. Για εκείνους που η ζωή τους επηρεάζεται καθοριστικά από κάθε ενέργεια τους μπορεί να φαίνονται είτε ως Θεοί είτε ως Δαίμονες.

            Προσωπικά, ποτέ δε γοητεύτηκα ιδιαίτερα απ΄ την εικόνα του Κομαντάντε με τη στολή εκστρατείας και το μακρύ πούρο. Ωστόσο το να υπάρχει ένα νησί, αγκάθι στο μάτι των ιμπεριαλιστικών Η.Π.Α. το έβλεπα σαν ενσάρκωση της ελπίδας πως αυτός ο κόσμος διεκδικούσε και απαιτούσε κάτι καλύτερο. 

           Στην Κούβα δεν ταξίδεψα ποτέ, παρόλο που η Καραϊβική ως τοπίο, χρώματα και ιστορίες που τη συνθέτουν, σαγηνεύει το νου και ερεθίζει την επιθυμία να την επισκεφτείς. Ήταν όμως πάντα πολύ μακριά και εξίσου μεγάλη ήταν και η απόσταση της ενημέρωσης που είχαμε για χρόνια για το τι συμβαίνει στη χώρα του Κάστρο. Από τη μια το κλίμα παλιότερων εποχών όταν κάθε τι επαναστατικό και δη αριστερό ήταν, περίπου, όσιο και ιερό και από την άλλη η καχυποψία πως οι ιμπεριαλιστικές δυνάμεις διέθεταν πάντα περισσότερα χρήματα και μέσα για να διαμορφώνουν την προπαγάνδα τους κατά πως ήθελαν. Βέβαια, το ότι χιλιάδες κουβανοί θαλασσοπνίγονταν για να φτάσουν απέναντι στο Μαϊάμι ήταν ένα θέμα, αλλά μήπως θα ήταν η πρώτη φορά που κάποιοι δραπέτευαν απ΄ τον παράδεισο, όντες παραπλανημένοι;

            Η πτώση του ανατολικοευρωπαϊκών καθεστώτων και οι αμέτρητες ιστορίες για τις ζωές των άλλων που μας άφηναν άναυδους και, ως ένα σημείο, μας προκαλούσαν και ενοχές για τις πλάνες μας, έφεραν την Κούβα σε δεύτερη και τρίτη μοίρα από άποψη ενδιαφέροντος. Εξάλλου, παρέμενε πάντα πολύ μακριά και ένα ταξίδι προς τα εκεί παρά την πτώση του κόστους των αεροπορικών εισιτηρίων ιδιαίτερα δαπανηρό.

            Να όμως που όπου δεν πάει το κορμί ταξιδεύει ο νους κι οι φίλοι απ΄ τον εκδοτικό οίκο ΣΥΓΧΡΟΝΟΙ ΟΡΙΖΟΝΤΕΣ μου προσφέρουν το βιβλίο που ΄χαν εκδώσει το 2001 υπό τον τίτλο «Πριν πέσει η νύχτα» του κουβανού συγγραφέα Ρεϊνάλντο Αρένας, σε μετάφραση της Αγγελικής Βασιλάκου. 

            Πρόκειται για την αυτοβιογραφία (γυρίστηκε και ταινία) ενός αντικαθεστωτικού συγγραφέα που περιγράφει με τα μελανότερα χρώματα την Κούβα του Κάστρο. Συγκλονίστηκα, απογοητεύτηκα, λυπήθηκα.

            Ναι, ένα βιβλίο είναι πάντα η προσωπική ματιά του συγγραφέα για τα γεγονότα και τα πρόσωπα στα οποία αναφέρεται. Κάθε ματιά διαφέρει, χωρίς ωστόσο η μία να ακυρώνει την άλλη. Απλώς όλες μαζί συνθέτουν την πραγματική εικόνα του κόσμου μας.

            Ναι, ο Αρένας ήταν ομοφυλόφιλος, αντικαθεστωτικός και αυτοκτόνησε το 1990 νικημένος απ΄ το έϊτζ στη Νέα Υόρκη, κατηγορώντας ευθέως τον Κάστρο για πολλά και διάφορα, ακόμα και για την απόφαση του να θέσει τέρμα στη ζωή του.

            Δεν παίρνω θέση. Δεν αφορίζω και δεν υπερασπίζομαι τίποτα και κανέναν. Για τον απλούστατο λόγο πως δεν ήμουν ποτέ εκεί. Η απόσταση μπορεί να λειτουργήσει ως παραμορφωτικός καθρέπτης.   

            Διαβάζω τα όσα γράφονται τις τελευταίες ώρες σχετικά με τον εκλιπόντα ηγέτη και παρατηρώ ό,τι όλοι μας. Τις αντιφάσεις που υπάρχουν. Άλλοι θρηνούν και άλλοι χαίρονται. Ο Κάστρο και μετά θάνατον θα ΄χει υποστηρικτές και πολέμιους.  

Μια κουβανή αντικαθεστωτική δημοσιογράφος η Yoani Sanchez, έγραψε πως  «Ο άνθρωπος που προσπάθησε να χτίσει το έθνος σύμφωνα με τη δική του εικόνα έφυγε, αλλά η Κούβα παραμένει. Επιζήσαμε από τον Φιντέλ Κάστρο».

Κάποιοι άλλοι γράφουν αγιοποιώντας τον και αναρωτιούνται πώς θα επιζήσουν χωρίς τον Κομαντάντε τους, μια ξεχωριστή, αναμφισβήτητα, προσωπικότητα που επηρέασε την εξέλιξη της χώρας του και η εμβέλεια της ήταν παγκόσμια.  

Η ιστορία θα κρίνει και θα αποφασίσει στο μέλλον όταν η υποκειμενικότητα των συναισθημάτων δώσει τη θέση της στην ψύχραιμη αποτίμηση των όσων παρήγαγαν τα γεγονότα.

Για όσους ζουν στη μακρινή αυτή χώρα της Καραϊβικής εκείνο που θεωρώ ότι έχει καθοριστική σημασία είναι πώς θα απαντηθεί το ερώτημα, αν με το θάνατο του Κάστρο νυχτώνει ή ξημερώνει στην Κούβα.