Η δύναμη και η γοητεία της ποιοτικής σάτιρας.

Κριτική για το μυθιστόρημα “Ο Άντερς ο φονιάς και οι φίλοι του” του Γιούνας Γιούνασον- εκδόσεις ΨΥΧΟΓΙΟΣ.

 Ένας αναγνωρισμένος φονιάς, τρόφιμος των φυλακών τα περισσότερα χρόνια της ζωής του, μια απολυμένη απ΄ το ποίμνιο της ιερέας και ένας νεαρός άνδρας που δεν τραβά την προσοχή και το ενδιαφέρον κανενός, δε φαίνεται να έχουν κανένα απολύτως κοινό στοιχείο. Παρόλα αυτά όμως και εξ αιτίας μιας σειράς τυχαίων γεγονότων θα συνθέσουν ένα άκρως αποδοτικό εμπορικά τρίο, που αρχικά θα εξαπατήσει τον υπόκοσμο της Σουηδίας και μερικούς ευυπόληπτους πολίτες αποσπώντας τους μεγάλα ποσά, στη συνέχεια θα ιδρύσει τη δική του εκκλησία που θα αποδειχθεί, έστω και για λίγο, μια χρυσοφόρα επιχείρηση και θα ξανασμίξει στήνοντας το νέο επιχειρηματικό του πλάνο πάνω στο μύθο του Αη Βασίλη!

            Αυτή, σε αδρές γραμμές, είναι η αφηγηματική πορεία που ακολουθεί το νέο μυθιστόρημα του πολυδιαβασμένου και επιτυχημένου ήδη Σουηδού συγγραφέα Γιούνας Γιούνασον, “Ο Άντερς ο φονιάς και οι φίλοι του” που κυκλοφορεί απ΄ τις εκδόσεις ΨΥΧΟΓΙΟΣ. 

            Τα υλικά που χρησιμοποιεί ο συγγραφέας δεν είναι μια πρωτότυπη ιστορία, ούτε ήρωες που ξεχωρίζουν για κάποιο λόγο. Καταφέρνει όμως να μας προσφέρει ένα συναρπαστικό και απολαυστικό βιβλίο χάρη στη σάτιρα που χρησιμοποιεί. Σάτιρα που κατά περίπτωση είναι αιχμηρή, ωμή, τραχιά, έως και ασεβής. Δεν είναι όμως σε καμιά περίπτωση φθηνή και εύκολη. Δεν προσβάλει, δεν μειώνει, δε χλευάζει.    Τοποθετεί χάρη στη συγγραφική μαεστρία και την οξυδέρκεια του συγγραφέα έναν μεγεθυντικό φακό πάνω σ΄ αυτή τη σκανδιναβική κοινωνία, για να αποκαλύψει ορισμένες πολύ χαρακτηριστικές και άγνωστες για πολλούς πτυχές της, τις οποίες κριτικάρει με χιούμορ, έστω και αν σε πολλές περιπτώσεις μπορούμε να το χαρακτηρίσουμε έως και βιτριολικό. 

            Η Ευαγγελική Λουθηρανική Εκκλησία, η πολυδιαφημισμένη για τη σχεδόν άψογη λειτουργία της κρατική μηχανή της και η κοινωνία της Σουηδίας στο σύνολο της, μπαίνουν στο στόχαστρο του συγγραφέα και το αποτέλεσμα μόνο μειωτικό δεν είναι. Αντιθέτως, με όπλο του το χάρισμα της υψηλής αισθητικής σάτιρας που διαθέτει μας συστήνει μια κοινωνία απολύτως ανθρώπινη και φυσιολογική. Με τις αδυναμίες, τις αστοχίες, τις παραλείψεις, τις φοβίες και τις προκαταλήψεις της. Μια κοινωνία που έχει βεβαίως τα δικά της ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, αλλά σε πολλά σημεία φαίνεται να μοιάζει με πολλές άλλες κοινωνίες.

            Η μεταχείριση που επιφυλάσσει στους πρωταγωνιστές του δείχνει και τις ευαισθησίες του συγγραφέα. "Παίζει" με τις ιδιαιτερότητες, τις εμμονές και τις φοβίες τους, χωρίς να τους μετατρέπει σε καρικατούρες και χωρίς να τους απαξιώνει εξ αιτίας τους. Ούτε βέβαια τους δικαιολογεί. 

            Η γραφή του Γιούνασον λιτή, αποφεύγει τις υπερβολές και τις λεκτικές ακροβασίες, δημιουργεί με ευκολία ζωντανές εικόνες και σε κρατά γαντζωμένο πάνω στο κείμενο του απ΄ την αρχή μέχρι το τέλος. Δεν είναι η πλοκή ή οι ανατροπές που κρύβει το μυθιστόρημα που ευθύνονται γι΄ αυτό. Είναι το ότι συνειδητοποιείς πως το ευφυές χιούμορ του μπορεί να καιροφυλακτεί ακόμα και στην πιο μικρή πρόταση του και θες να μη χάσεις με τίποτα την ευχαρίστηση που θα σου προσφέρει.

            Ο “Ο Άντερς ο φονιάς και οι φίλοι του” είναι στο σύνολο του ένα απολαυστικό κείμενο στο οποίο ακόμα και οι βίαιες σκηνές του δεν ενοχλούν καθόλου ενώ οι ήρωες του παρότι πρόκειται για περιθωριακά ,και κάποιοι απ΄ αυτούς με εγκληματικό παρελθόν, στοιχεία καταφέρνουν να γίνουν συμπαθείς.

            Ο δημιουργός του έργου, ο Γιούνας Γιούνασον, αξίζει σίγουρα το θαυμασμό και την εκτίμηση μας επειδή στις ιδιαίτερα δύσκολες μέρες που ζούμε καταπιεζόμενοι από μια καθημερινότητα που μας προσθέτει διαρκώς νέα αδιέξοδα, έρχεται να μας χαρίσει ένα κείμενο χαρούμενο και αισιόδοξο. Ένα κείμενο ύμνο στην υψηλού επιπέδου σάτιρα, που κάνει το γέλιο να πηγάζει αυθόρμητα κατά την ανάγνωση του.

            Ένα κείμενο που αποτελεί την καλύτερη απόδειξη για τη δύναμη και τη γοητεία που μπορεί να έχει η ποιοτική σάτιρα.

            Η μετάφραση απ΄ τα σουηδικά του κ. Γρηγόρη Ν. Κονδύλη συνέβαλε τα μέγιστα στο να αποδοθεί με επιτυχία το πρωτότυπο κείμενο στη γλώσσα μας.