Ο Μιχάλης Πιτένης επί σκηνής (2ο μέρος)

απο TOGETHERTEAM 25 Ιανουαρίου 2022 Κείμενο Λίλα Κύρου Φωτογραφίες: Γιώργος Σιαμπανόπουλος Η σκιαγράφηση της πορείας του συγγραφέα Μιχάλη Πιτένη στον χώρο του θεάτρου, έπειτα από 28 χρόνια και έντεκα έργα. Μια σκιαγράφηση και μια αποτίμηση της πορείας που είχε έντεκα σημαντικούς σταθμούς για τον ίδιο. Στο πρώτο μέρος φτάσαμε μέχρι το 1997 και σ’ αυτό φτάνουμε μέχρι το σήμερα και το τελευταίο του έργο «Με την πένα σπαθί». Η συνέχεια επί…σκηνής Το 1999 έχουμε την επιστροφή του Πιτένη στην κωμωδία αλλά και την είσοδο του στο επαγγελματικό θέατρο, καθώς το έργο του “Η νόσος των παντρεμένων γυναικών” θ’ ανέβει από το ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. Κοζάνης, μαζί με το έργο το Γ. Παφίλη “Μαξιλαράκια από φελιζόλ”, υπό τον γενικό τίτλο “Άνω Κάτω”.

Μετά από έξη χρόνια στο ερασιτεχνικό θέατρο περνάτε πια στο επαγγελματικό με την πρώτη σας συνεργασία με το ΔΗΠΕΘΕ. Πώς ήταν η μετάβαση από τον έναν χώρο στον άλλο; Το σκέφτεται λίγο. “Εύκολη. Παρόλο που ό,τι κάναμε στο ερασιτεχνικό θέατρο ήταν καρπός της καλύτερης δυνατής προσπάθειας απ’ όλους, υπήρχαν και δυσκολίες μέχρι ν’ ανέβει μια παράσταση που για να ξεπεραστούν έπρεπε να τρέξουμε όλοι. Αν αγαπάς το θέατρο το κάνεις ευχάριστα, αλλά έρχεται κάποια στιγμή που κουράζεσαι. Φυσικά στο επαγγελματικό θέατρο τα πράγματα είναι διαφορετικά, έχεις άλλης φύσεως θέματα και ζητήματα. Πάντως εγώ στάθηκα τυχερός, η τότε καλλιτεχνική διευθύντρια του ΔΗΠΕΘΕ, η Νανά Νικολάου, μου έδωσε πολύ καλά εφόδια να δοκιμάσω τις δυνάμεις μου. Ανέθεσε το έργο στον εξαιρετικό σκηνοθέτη Στέφανο Κοτσίκο και τον πρωταγωνιστικό ρόλο ανέλαβε η αείμνηστη Ελευθερία Βιδάκη. Πιστεύω πως ευτύχησα να κάνω αυτό το πρώτο και καθοριστικό βήμα με τους κατάλληλους ανθρώπους, πατώντας σε στέρεο έδαφος.” Επιστρέψατε όμως πάλι στην κωμωδία… Γελάει. “Πήγα στα σίγουρα, στη δοκιμασμένη συνταγή. ¨Η νόσος των παντρεμένων γυναικών¨ βέβαια δεν σατίριζε την επικαιρότητα αλλά προσπαθούσε να προσεγγίσει, με χιούμορ, τις ανθρώπινες σχέσεις και ειδικά τις σχέσεις ανάμεσα σ’ ένα παντρεμένο ζευγάρι. Ουσιαστικά, πάλι κάτι νέο για μένα.” Το καλοκαίρι του 2000 έρχεται η συνεργασία με άλλο επαγγελματικό θίασο, το Θέατρο Καισαριανής. με την αστυνομική κωμωδία, πολλών ανατροπών και απρόοπτων, “Το πακέτο”, που παίχτηκε σε διάφορες περιοχές της Ελλάδας. “Η συνεργασία μου με το θέατρο Καισαριανής υπήρξε για μένα μια ξεχωριστή και σημαντική εμπειρία. Γνώρισα ταλαντούχους ανθρώπους που αντιμετώπισαν τόσο το έργο μου όσο και μένα με πολύ αγάπη και σεβασμό.”

Διάλειμμα 9 χρόνων! Η θεατρική πορεία σ’ αυτό το σημείο φαίνεται να ανακόπτεται καθώς θα πρέπει να περάσουν εννιά χρόνια για να συνεχιστεί με το έργο η “Η ζωή δίπλα μας”. Μια διακοπή για καλό λόγο, όπως μας εξηγεί ο ίδιος ο συγγραφέας. “Δεν βγήκε φυσικά το θέατρο απ’ την ζωή. Δοκίμαζα την τύχη μου σ’ ένα διαφορετικό είδος λογοτεχνίας, το μυθιστόρημα, ένα είδος απαιτητικό, που απαιτεί και πολύ και όλο το διαθέσιμο χρόνο.”

Ωστόσο, την περίοδο 2008- 2009 θα του γίνει η πρόσκληση από το ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. Κοζάνης να διασκευάσει διηγήματα της πρώτης του συλλογής “Τα κουβάρια της σιωπής” (1995- εκδόσεις ΚΟΝΤΕΟΣ) για να παρασταθούν επί σκηνής και να παρουσιαστούν σε διάφορες γωνιές της Δυτικής Μακεδονίας, μέσω της σκηνής του ΑΓΟΝΗ ΓΡΑΜΜΗ. Έτσι, συνδυάζει τις δύο μεγάλες του αγάπες. Λογοτεχνία και θέατρο. “Δεν είναι το ευκολότερο πράγμα να διασκευάσεις δικά σου κείμενα”, τονίζει. “Πρέπει να λογοκρίνεις τον ίδιο σου τον εαυτό, να κόψεις και να πετάξεις κομμάτια που ενώ λειτουργούν σ’ ένα λογοτεχνικό κείμενο δεν λειτουργούν στη σκηνή. Υπήρχε και η απόσταση του χρόνου. Κείμενα του 1994-1995 ξαναδουλεύτηκαν με βάση την οπτική που είχα αποκτήσει το 2008. Μετά από 13 χρόνια έχει αλλάξει, σε κάποιο βαθμό, ο τρόπος που σκέφτεσαι και ο τρόπος που βλέπεις και κρίνεις τα πράγματα. Κι αυτό προσπάθησα να κάνω. Να ¨ανανεώσω¨ τα κείμενα με βάση και την δική μου ωρίμανση ως άνθρωπος.” Μαύρη κωμωδία! Το 2011 έρχεται η ώρα της σουρεαλιστικής, μαύρης, κωμωδίας, με το έργο “Όπου ο νεκρός και να κρυφτεί ο Καλλικράτης θα τον βρει”, συμπαραγωγή ΔΗΠΕΘΕ Κοζάνης και ΟΧΛΗΡΩΝ. Ένα εγχείρημα που ξάφνιασε, αλλά και πέρασε στον κόσμο. “Ήταν πράγματι ένα ρίσκο και ταυτόχρονα μια αναγκαιότητα”, σημειώνει. “Η χώρα είχε μπει στα μνημόνια, η ζωή μας άλλαξε δραματικά προς το χειρότερο και ενώ το γέλιο το είχαμε ανάγκη όλοι μας. Πιστεύω πως το έργο αυτό είναι το πιο πολιτικό έργο που είχα γράψει μέχρι τότε και χαίρομαι που έτυχε μεγάλης αποδοχής. Δεν μπορείς να γράφεις αγνοώντας ό,τι συμβαίνει γύρω σου και από την στιγμή που αποφασίζεις να εκτεθείς δημόσια οφείλεις να πεις την δική σου αλήθεια με παρρησία, όπως εσύ την αντιλαμβάνεσαι. Κι αυτό πιστεύω πως έκανα.”

Θα μεσολαβήσει ένα διάστημα επτά χρόνων μέχρι τον Οκτώβριο του 2018 που ανοίγει ένα νέο κεφάλαιο. Συνεργάζεται με την πασίγνωστη τραγουδίστρια και πολύ αγαπητή στην νύχτα της Κοζάνης Καίτη Τσιμπέρη, που ακούει και στο ψευδώνυμο Μαζόχα! Στο έργο “Βραδιάζει κυρία Γαλάτεια” , παραγωγή του ΔΗΠΕΘΕ Κοζάνης, η κ. Καίτη ερμηνεύει έναν μονόλογο που αφηγείται την ζωή μιας τραγουδίστριας των σκυλάδικων, αποδίδοντας με τον δικό της μοναδικό τρόπο και μια σειρά από αγαπημένα λαϊκά τραγούδια. Το αποτέλεσμα; Πέρα από κάθε προσδοκία, τα εισιτήρια εξαντλούνται σε λίγες ώρες. Ο συγγραφέας αποδίδει τα εύσημα γι’ αυτό στην κ. Καίτη! “Η κυρία Καίτη! Μοναδική εμπειρία η συνεργασία μαζί της. Την γνώριζα ως τραγουδίστρια, την θαύμαζα, την απόλαυσα πολλές φορές. Την αγάπησα μέσα από την συνεργασία μας. Λειτούργησε σαν την καλή μαθήτρια που προσέρχεται στο σχολείο πάντα διαβασμένη, με σεβασμό στο κείμενο και στο σκηνοθέτη της. Αν και έπαιξε πρώτη φορά θέατρο κέρδισε τις εντυπώσεις και επιβεβαίωσε, για μια ακόμα φορά, πως είναι στις καρδιές πολλών ανθρώπων. Χάρη σ’ αυτή μπήκε στο θέατρο κόσμος που δεν είχε ξανάρθει ποτέ. Μακάρι οι δρόμοι μας να διασταυρωθούν και πάλι .” Όσο για το κείμενο, “μια ακόμα δοκιμή, ένα στοίχημα, αν θέλετε. Έχω πάει σε σκυλάδικα, γλέντησα στα μπουζούκια, αλλά για να το γράψω έκανα και έρευνα. Πάντως δεν πρόκειται για την ζωή της κ. Καίτης, αν και μου υποσχέθηκε πως την δική της ζωή θα μου την διηγηθεί κάποια μέρα αλλά για να την κάνουμε μυθιστόρημα.”

Τα Χριστούγεννα του 2019 αλλάζει πεδίο δράσης με το οικογενειακό μιούζικαλ του ΔΗΠΕΘΕ “Χριστούγεννα ξανά”. Μια νέα, πρωτόγνωρη αλλά και απολαυστική για τον ίδιο, δοκιμασία. “Πάντα μ’ ενδιέφερε να γράψω ένα μιούζικαλ. Ο συνδυασμός λόγου και μουσικής είναι άκρως γοητευτικός. Είχα κάνει κάποιες δοκιμές κατά το παρελθόν, χωρίς όμως ποτέ να ολοκληρωθούν. Δυσκολεύτηκα αρκετά αλλά χάρηκα πάρα πολύ το αποτέλεσμα. Είναι αναμφίβολα μια από τις σημαντικότερες εμπειρίες της μέχρι τώρα θεατρικής μου πορείας.”

Τελευταίος του σταθμός, αλλά όχι έσχατος, το ιστορικό δράμα “Με την πένα σπαθί”, μια υποθετική συνάντηση δύο τοπικών ιστορικών προσωπικοτήτων της Μητιώς Μεγδάνη- Σακελλάριου και του Γεώργιου Λασσάνη. Ένα έργο που έκανε πρεμιέρα στις 31 Ιουλίου και ίσως συνεχιστεί, για το οποίο ο ίδιος υποστηρίζει το ότι γράφτηκε την επέτειο των 200 χρόνων από την επανάσταση του ‘21 είναι απλώς η αφορμή, όχι η αιτία. “Πάνε χρόνια που είχα διαβάσει για την Μητιώ και έκτοτε υπήρχε στο μυαλό μου πως για την γυναίκα αυτή, μια γυναίκα πρωτοπόρο και αξιοθαύμαστη, θα ήθελα κάτι να γράψω. Χαίρομαι που το έργο άρεσε και ελπίζω να είναι απλώς η αρχή και να καταφέρω να γράψω και μια μονογραφία για την Μητιώ, καθώς πιστεύω ότι το αξίζει και με το παραπάνω. Μπορεί να μην πολέμησε, να έζησε ουσιαστικά στη σκιά μεγάλων ανδρών, αλλά τα κατορθώματα της μόνο αμελητέα δεν είναι.”

Και η συνέχεια; Η πορεία του Μιχάλη Πιτένη στο θέατρο δεν ολοκληρώνεται φυσικά εδώ. Ήδη προετοιμάζει το επόμενο βήμα που θα είναι το λιμπρέτο μιας οπερέτας, την μουσική της οποίας θα γράψει ο Γιώργος Τζούκας. Κλείνοντας, η ερώτηση αναπόφευκτη. Λογοτεχνία ή θέατρο; Για τον ίδιο δεν υπάρχει δίλημμα. “Ποτέ δεν τα ξεχώρισα. Για μένα είναι οι δύο όψεις του ιδίου νομίσματος.”